Lise Psikoloji - Yaşam Boyu Gelişim - Konu Özeti - pdf

2.Ünite : Psikolojinin Temel Süreçleri

4.Bölüm : Yaşam Boyu Gelişim

Gelişim yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Bu süreçle ilgili temel kavramlar büyüme, olgunlaşma ve öğrenmedir.

Büyüme; boy, kilo ve iç organların yapısında ve büyüklüğünde meydana gelen değişmelerdir. Kalıtıma bağlı olarak zamanla kendiliğinden gerçekleşen olgunlaşma bireyin fiziksel ve zihinsel olarak kendisinden beklenen davranışı gerçekleştirecek düzeye ulaşmasıdır. Kişi gerekli olgunluğa erişmeden içinde bulunduğu döneme uygun özellikleri kazanamaz. Öğrenme ise tekrar ve yaşantılar sonucunda davranışlarda meydana gelen kalıcı değişikliklerdir. Örneğin el parmaklarının uzaması büyümedir. Parmak kaslarının kalemi düzgün bir şekilde tutabilecek düzeye ulaşması olgunlaşmadır. Tekrar ve yaşantılar sonucunda bireyin yazı yazmaya başlaması ise öğrenmedir.

Gelişim; büyüme, olgunlaşma gibi biyolojik faktörleri ve öğrenme gibi çevresel faktörleri içine alan, doğum öncesi dönemden ölüme kadar devam eden bir süreçtir. Büyümeye göre daha genel bir kavramdır. Sadece beden yapısındaki değişiklikleri değil sosyal, duygusal, zihinsel alanlardaki değişiklikleri ve yaşa uygun görevleri yapabilmeyi de kapsar.

Gelişim alanları temelde fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal olmak üzere dörde ayrılır. Bu gelişim alanları birbiri ile etkileşim hâlindedir ve bir bütünlük içerir. Bir gelişim alanında meydana gelen olumlu ya da olumsuz değişme diğer gelişim alanlarını da aynı yönde etkiler. Örneğin erken konuşan bir çocuk, çevre ile etkileşime daha erken girer ve çocuğun sosyal gelişimi hız kazanır.

Gelişim görevi, belli bir dönem için beklenen beceri ve davranışlardır. İçinde bulunduğu gelişim dönemine uygun davranışları kazanan birey başarılıdır, mutlu ve çevreye uyumludur. Bu durum bireyin bir sonraki döneme ait gelişimsel görevlerini de etkiler. Gelişim dönemlerine girme ve gelişim dönemlerinin özelliklerini kazanma hızı, farklı genetik özellikler ve çevresel koşullar sebebiyle kişiden kişiye değişebilir. Gelişim belli bir sıraya göre gerçekleşir. Örneğin bebekler önce başlarını tutmaya, oturmaya ve daha sonra yürümeye başlarlar.

Farklı psikolojik süreçlerin gelişimi farklı dönemlerde olumlu ya da olumsuz şekilde tamamlanır. Örneğin yürüme ile ilgili gelişme bebeklikte, somut varlık veya olaylardan soyut kavramlara ulaşma ve olaylar arasında ilişki kurarak hipotez kurma becerisi ise ergenlikte tamamlanır. Sağlıklı yaşlanan bireylerin irdeleme yeteneği ileri yaşlılığa kadar devam eder. Bilgileri kısa bir süre akılda tutmayı ve kullanmayı sağlayan çalışma belleğinin performansı ise yaşlanmaya bağlı olarak azalır.