12. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük - Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasında Başlıca Gelişmeler

4.Ünite : İki Savaş Arasındaki Dönemde Türkiye ve Dünya

2.Bölüm : Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasında Başlıca Gelişmeler

Türkiye, Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasından sonra öncelikle dış politikada bu antlaşmayla çözülemeyen sorunların çözümü için çalıştı. Dış borçlar, nüfus mübadelesi, Musul sorunu bu meselelerden bazılarıydı. 1930’lardan sonra ise Türkiye bölgesel ve uluslararası barışın korunması için çaba gösterdi. Zira bu yıllarda Avrupa’da Almanya ve İtalya, saldırgan bir politika izlemeye başlamıştı. Bu iki devletin bölgesel barışı tehdit etmeye başlamasıyla Türkiye, barışın korunmasını sağlamak için Balkan Antantı ve Sadabat Paktı gibi ittifaklar kurulmasına öncülük etti. Milletler Cemiyetine üye olarak uluslararası barışın korunmasına destek verdi.

1. Türkiye-Yunanistan İlişkileri
Atatürk Dönemi’nde Türkiye ile Yunanistan arasında başlıca sorun nüfus mübadelesi konusunda yaşandı. Lozan Barış Antlaşması’nda İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler dışında Türk ve Rum nüfusun mübadelesi yani değişimi kararlaştırılmıştı. Ancak mübadelenin uygulanması sırasında iki ülke arasında sorunlar başladı. Yunanistan İstanbul’da daha fazla Rum nüfusun kalması için ne zaman bu şehre yerleştiğine bakılmaksızın tüm Rumların ‘etabli’ yani yerleşmiş sayılmasını ve mübadele dışında tutulmasını istiyordu. Buna karşılık Türkiye Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra İstanbul’a gelmiş Rumların mübadeleye tabi tutulmasını istiyordu. Çünkü bu Rumlar İstanbul’un işgali sırasında farklı yerlerden gelmişlerdi. Sorunun giderek büyümesi üzerine Yunanistan Batı Trakya’da yaşayan Türkleri göçe zorlamak için mallarına el koymaya başladı. Buna Türkiye de aynı şekilde karşılık verdi. İki taraf arasındaki gerginlik, devlet adamlarının sağduyusu ve İtalya’nın Doğu Akdeniz’de saldırgan siyaseti karşısında birlikte hareket etme isteğiyle çözüme kavuşturuldu. 10 Haziran 1930’da imzalanan Nüfus Mübadelesi Antlaşması ile yerleştikleri tarih ne olursa olsun İstanbul’da yaşayan Rumlar ile Batı Trakya’da yaşayan Türkler mübadele dışında tutuldu. Fener Rum Patriği seçilen VI. Konstantinos da mübadeleye tabi idi. Yunanistan patriğin mübadele dışında tutulması için itirazda bulundu. Ancak Türkiye konunun bir iç sorun olduğunu belirterek yeni bir patrik seçilmesini sağladı. Türkiye ile Yunanistan arasında ilişkiler zaman içinde düzeldi ve Yunan Başbakanı Venizelos’un Ankara’yı ziyaretinde 30 Ekim 1930’da Dostluk, Tarafsızlık, Uzlaşma ve Hakem Antlaşması imzalandı.

2. Türkiye-Fransa İlişkileri
30 Mayıs 1926’da Türkiye ile Fransa arasında Dostluk ve İyi Komşuluk Sözleşmesi imzalandı. Böylece iki ülke arasında anlaşmazlıkların barışçı şekilde çözümlenmesi ve bir tarafa gerçekleşecek saldırıda diğer tarafın tarafsız kalması ilkesi kabul edildi. Ancak Türkiye ile Fransa ilişkileri yabancı okullar sorunu nedeniyle bozuldu.

Konu özetinin devamı için pdf dosyayı indirebilirsiniz.