12. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük - 1945-1950 Yılları Arasında Türkiye - Konu Özeti - pdf

6.Ünite : II. Dünya Savaşı Sonrasında Türkiye ve Dünya

1.Bölüm : 1945-1950 Yılları Arasında Türkiye

1. Siyasi Gelişmeler
Türkiye II. Dünya Savaşı’nın sonlarında Müttefik Devletlerle ilişkilerini güçlendirmiş, Birleşmiş Milletlerin kurucu üyelerinden olabilmek için Almanya ve Japonya’ya savaş ilan etmişti. SSCB’nin Türkiye’den toprak ve Boğazlarda üs talep etmesi de Türkiye’yi ABD öncülüğündeki Batı dünyası ile daha yakın ilişkiler kurmaya yöneltti. Birleşmiş Milletler Anayasası’nda teşkilata üye olabilmek için demokratik bir rejime sahip olunması gerektiği belirtiliyordu. Tüm bu sebeplerle Türkiye, San Francisco Konferansı’nda çok partili siyasal hayata geçileceğini duyurdu. Öte yandan II. Dünya Savaşı’nın ekonomik koşulları iktidardaki Cumhuriyet Halk Partisine karşı muhalefetin artmasına yol açmıştı. Cumhuriyet Halk Partisi içinde de partinin politikalarına karşı bir muhalefet hareketi doğdu. Bu muhalefet, Mayıs 1945’te Meclis’te ‘Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’ görüşmeleri sırasında kendisini gösterdi. Bu kanun, toprağı olmayan ya da toprağı az olan çiftçilere devlet arazilerinden ve büyük toprak sahiplerinin arazilerinden bir bölümünün verilmesini öngörüyordu. Kanuna karşı çıkan Cumhuriyet Halk Partisi milletvekilleri Celal Bayar, Adnan Menderes, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü eleştirilerinin dozunu arttırarak 7 Haziran 1945’te ‘Dörtlü Takrir’ olarak bilinen önergelerini meclis grubuna verdiler. Dörtlü Takrir’de anayasanın millî egemenlik ilkesine işlerlik kazandırılmasını ve parti yönetiminde demokratik ilkelere uygun hareket edilmesini talep ettiler. Ancak önergeleri reddedildi ve Adnan Menderes, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü partiden çıkarıldı. Bu karara tepki gösteren Celal Bayar da Cumhuriyet Halk Partisinden istifa etti. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı İsmet İnönü muhalif milletvekillerini ayrı bir parti kurarak mücadele vermeye davet etti. Bu sırada sanayici Nuri Demirağ’ın genel başkanı olduğu Millî Kalkınma Partisi 7 Temmuz 1945’te kuruluş başvurusunu yaptı ve parti 18 Temmuz 1945’te kuruldu.

Cumhuriyet Halk Partisinden ayrılan milletvekilleri 7 Ocak 1946’da Demokrat Partiyi kurdular. Demokrat Parti, Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı olduğunu, ekonomide özel teşebbüse daha çok imkân tanıyacak bir ekonomi politikası benimsediğini duyurdu. Ayrıca parti programında hak ve özgürlüklerin genişletileceğini, seçimlerin tek dereceli ve gizli oy ile yapılacağını belirtti.

Konu özetinin devamı için pdf dosyayı indirebilirsiniz.